Een artikel met tips over het herkennen van hoogsensitiviteit in relatie tot de TMA (Talent Motivatie Analyse).Geschreven door Larinda Bok - van der Voet. TMA Professional en Register Loopbaanprofessional, zij helpt hoogbegaafde volwassenen hun leven te verrijken.
Het overkomt ons allemaal wel eens, als TMA Professional voel je dat bepaald gedrag ‘anders’ is, maar je kan er de vinger niet goed op leggen. Wanneer je beseft dat één op de vijf mensen hoogsensitief is kan je er niet omheen dat in jouw praktijk of omgeving ook hoogsensitieve personen komen.
In dit artikel vertel ik over: Voorbeeldcase Mary, wat hoogsensitiviteit inhoud, hoe je daar mee om kan gaan, hoe je de TMA Methode kan inzetten en zal ik nog wat meer adviezen geven.
In het eerste gesprek kwam Mary over op mij als een 35- jarige, rustige en bescheiden vrouw. Zij is getrouwd, sport graag en heeft een baby van zes maanden. Mary merkt dat ze haar werk ondanks twee dagen ouderschapsverlof niet goed aan kan. ‘Doe ik wel de goede dingen vraagt zij zich af. Waar krijg ik energie van en wat kost mij energie?’ Op de vraag hoe een werkdag er voor haar uitziet signaleer ik bepaalde kenmerken die op hoogsensitiviteit kunnen duiden.
Mary reist met het openbaar vervoer naar haar werk. In de trein ervaart zij al de eerste overprikkeling. Alle geluiden en de verschillende geuren komen intens bij haar binnen. De energie van mensen lijkt ze wel over te nemen. Eenmaal op haar werk, maakt zij met een aantal collega’s een praatje en is zij erg meelevend. Al haar zintuigen staan open en ze zuigt alle emoties en indrukken op. En dat, terwijl haar werkdag nog moet beginnen. Mary is planner op een chirurgische afdeling in het ziekenhuis. Zij moet continue afwegingen maken tussen de benodigde formatie, de wisselende OK planning en de wensen van de medewerkers. Zij wil iedereen helpen en past zich aan.
Mary lijkt vast te lopen en ik wil haar bewust maken door haar te bevragen op de signalen die ze afgeeft in relatie tot hoogsensitiviteit. In dit gesprek wordt Mary zich bewust van een aantal gedragingen die op hoogsensitiviteit duiden. Over het algemeen dragen herkenning en erkenning van hoogsensitiviteit uiteindelijk bij aan waardering van hoogsensitiviteit. Voordat Mary hoogsensitiviteit waardeert als bijzondere gave, ervaart zij veel twijfels, onzekerheden en heeft ze veel vragen. Haar zelfbeeld wankelt door vragen als:
Hoe kan ik mijn leven vormgeven en mijn eigen standpunten in nemen zonder mezelf te verliezen?
Het voelt alsof ik ontworteld ben, het lijkt alsof ik me in twee werelden bevind. Hoe kan ik hier ooit in aarden?
Ik besef nu pas dat ik me altijd geforceerd heb gedragen om net zo te kunnen zijn en presteren als een niet hoogsensitieve collega. Moet ik op mijn werk vertellen dat ik hoogsensitief ben?
De Amerikaanse psycholoog Elaine Aron deed begin jaren ’90 uitgebreid onderzoek naar hooggevoeligheid. Zij schreef een boek: The highly sensitive person (1996), en zette hiermee hoogsensitiviteit op de kaart.
Bij hoogsensitieve personen ontbreekt het prikkelfilter, de prikkels worden diepgaand verwerkt en er worden allerlei verbanden gelegd. Volgens Aron kun je van hoogsensitiviteit spreken als bij iemand van jongs af aan sprake is van een grondige manier van informatie verwerken, snelle overprikkeling, een bovenmatig empathisch vermogen en opvallende gevoelige zintuigen. Overprikkeling en emotionele intensiteit zijn een gevolg van diepgaande verwerking in het brein.
Een puur psychologische of cognitieve benadering is voor hoogsensitieve personen onvoldoende. Bij hen gaat begrip en verandering van gedrag via de intuïtie. Zij betrekken meer informatie dan anderen bij hun overwegingen. Psycho-educatie, psychomotorische therapie, beeldend, lichaamsgericht werken of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) brengen hoogsensitieve personen dichter bij hun gevoel. Daardoor komen zij tot het ervaren waar het werkelijk om draait.
Om als TMA Professional met hoogsensitieve personen om te kunnen gaan is het van essentieel belang om jouw visie op (hoog)sensitiviteit te kennen en vaardig te zijn in het herkennen van- en adviseren over het omgaan met hoogsensitiviteit.
Als TMA Professional moet je zelf ook een subtiele waarneming ontwikkelen om te kunnen zien waar mensen met hun energie en aandacht zitten. Je moet hen kunnen helpen hun hoogsensitiviteit zo in te zetten dat ze focussen op wat ze zelf willen in plaats van dat ze steeds door hun omgeving afgeleid en geleefd worden.
Hoogsensitiviteit wordt niet expliciet in de TMA gemeten. Er zijn echter scores welke je als TMA Professional kunt relateren aan hoogsensitiviteit. Over het algemeen zijn hoogsensitieve mensen heel transparant waardoor je met doorvragen zaken snel helder krijgt. De STAR-methodiek helpt hier enorm bij.
Hoogsensitiviteit heeft meer impact dan je op het eerste gezicht zou denken. Wanneer je onvoldoende expertise hebt in de begeleiding van hoogsensitieve personen, doe je hoogsensitieve personen recht, door hen door te verwijzen naar iemand die hun sensitiviteit aanvoelt en een deskundig begeleidingstraject kan bieden.
Onderstaande scores geven een indicatie waarbij je aan hoogsensitiviteit kunt denken:
Terug te komen op het verhaal van Mary. Bij Mary speelden er meerdere aspecten een rol in het vastlopen op haar werk en in haar gezin. Wegens werkaspecten in de professionele talentontwikkeling vaak voorkomen richt ik me in dit artikel op de werkcontext. Om te voorkomen dat Mary naar structurele overprikkeling gaat adviseer ik haar een persoonlijk prikkelplan bij te houden. Dit geeft zicht op haar interne en externe prikkels.
Ik adviseer niet om direct afstand en rust te nemen. Dit is namelijk niet voor iedereen de juiste interventie. Ieder hoogsensitief persoon heeft ook actieve ontprikkeling nodig. Dat houdt actieve oplading in, door pro- actieve coping en leuke dingen gaan doen. De mate van actieve oplading, is persoonsgebonden.
Het voert te ver om alle gespreksonderwerpen hieruit te diepen. Echter drie inzichten en adviezen wil ik hier delen. Deze adviezen zijn in overleg met Mary tot stand gekomen. Zij kiest wat voor haar werkt en ik zet haar met zijnsgerichte, intuïtieve coaching door het stellen van concrete diepgaande vragen aan het denken.
De prikkels in de trein, geuren, geluiden en de energie van mensen kosten Mary te veel energie. Haar baby verzorgt ze voordat zij van huis vertrekt en ze gunt zich geen tijd om tussendoor even rust te nemen. Later starten met haar werk en met een elektrische fiets naar haar werk te gaan, zorgt aan het begin van de dag voor minder prikkels. Hierdoor heeft zij meer energie om haar werk te doen. Mary ontspant in de natuur en door haar lunchpauze niet met collega’s door te brengen maar alleen een wandeling in het naastgelegen park te maken laadt zij actief op voor haar middagwerkzaamheden.
Het aanpassen aan collega’s, prioriteiten stellen, continue beslissingen nemen kost Mary bakken met energie. Ophouden met helpen en nee- zeggen voelt onnatuurlijk voor haar. Wanneer zij gaat oefenen met grenzen aangeven, accepteert niet iedereen dit. Het is gedrag dat men niet van Mary is gewend en niet iedereen respecteert de grens die zij aangeeft. Toch houdt zij dit nieuwe gedrag vol, omdat ze zich bewust is geworden dat zij zelf degene is die haar hardnekkige ineffectieve gedragspatronen kan verbreken. Mary heeft als doelstelling zich te verbinden met haar authentieke kern. Het helpt haar om niet altijd sterk te willen zijn, haar gevoel niet te bagatelliseren en niet overal ja op te zeggen.
Continue beslissingen nemen als: ‘Help ik mijn collega en zeg ik nee tegen de chirurg die met een spoedoperatie de planning in de war gooit of zeg ik nee tegen de collega die eerder naar huis wil,’ vragen veel energie van Mary.
Door haar rijke innerlijke brein gaan er enorm veel gedachten door het hoofd van Mary. Die gedachten triggeren verschillende emoties. Somberheid, frustraties, angst, schuld maar ook vreugde en plezier. De emoties kosten energie, maar ook keuzes moeten maken is voor Mary enorm prikkelend. Er worden veel opties uit de informatie gefilterd. Deze worden zorgvuldig afgewogen en een gedetailleerd besluit volgt. Een baan waar zij minder beslissingen hoeft te nemen kan helpend zijn in het voorkomen van overprikkeling.
Hoogsensitieve personen signaleren wat zich onder water afspeelt. Zij zijn van grote waarde bij het beïnvloeden van een beslissingsproces, procesverbeteringen, beleidsontwikkelingen en zij geven positief groepsgericht leiding. Hun sensitiviteit is een grote meerwaarde voor organisaties. Zij hebben oog voor detail, zijn zorgvuldig, hebben creatieve ideeën en zijn goede netwerkers.
Meer informatie of vragen? Stel ze via larinda@uniquepb.nl of in de comments!
Bedrijf: Unique Personal Branding
Kennisplatform: Platform Hoogbegaafd 3.
Gebruikte bronnen:
Elaine Aron, 1997, Sensory-Processing Sensitivity and Its Relation to Introversion and Emotionality
De uitvaartverzorgers hebben onlangs ook de TMA Talentenanalyse gedaan, want ook hun functie is veranderd en hier moest opnieuw op worden gesolliciteerd. Van der Endt was hier als manager nauw bij betrokken. ,,De een vindt het lastig als er een spiegel wordt voorgehouden, de ander juist leuk. Ik zie de TMA als kapstok voor wie je bent en wat je doet en vooral iets wat je kunt gebruiken in je verdere loopbaan. Het is een basis en het kan niet goed of fout zijn.”
,,Het kan wel voor bevestiging zorgen, of juist voor verrassingen”, vervolgt Van der Endt. ,,Twee medewerkers zijn mede door de analyse gestopt met hun functie. Ze gaven aan dat de nieuwe rol niet bij hen paste. Dat bleek ook uit hun rapporten, dus het is alleen maar mooi om dat te zien worden bevestigd.”
Als consultant begeleid je je klanten door TMA Talent Management te implementeren. Je gaat uit van positieve psychologie.
Als organisatie wil je de TMA positieve psychologie instrumenten en TMA Talent Management Methode implementeren in je eigen organisatie.
Als coach geloof je in positieve psychologie, talent en mogelijkheden die het verschil maken voor de kandidaten die je begeleidt.
